-moz-user-select:none; -webkit-user-select:none; -khtml-user-select:none; -ms-user-select:none; user-select:none;

Wednesday, December 29, 2010

ਬਦਲਾਉ

ਮੰਗਤ ਕੁਲਜਿੰਦ
ਹੁਣ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ, ਕਿਉਂ ਰੋਕ ਲਈ ਐਥੇ? ਕਨੇਡਾ ਤੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਪਿੰਡ ਛੁੱਟੀਆਂ ਕੱਟਣ ਆਇਆ ਕੁਲਦੀਪ, ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਬਾਹਰ ਜੀ.ਟੀ. ਰੋਡ ਉੱਪਰ ਕਾਰ ਰੋਕ ਜਿਉਂ ਹੀ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ, ਉਦੋਂ ਹੀ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਪ੍ਰਸਿੰਨੀ ਨੇ ਮਲਵੇਂ ਜਿਹੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਨੂੰਹ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।
ਮੱਮਾ, ਉਹ ਸਾਹਮਣੇ ਸਟੋਰ ਤੋਂ ਵਾਈਨ ਲੈਣ ਗਏ ਨੇ, ਘਰੇ ਬਿਲਕੁਲ ਖਤਮ ਸੀ।
ਵੋ…ਆ…ਹ! ਮੌਮ, ਕਿਆ ਬਿਉਟੀਫੁਲ ਪੇਂਟਿੰਗ ਹੈ ਸਾਹਮਣੇ! ਦੇਖੋ ਨਾ, ਦੋ ਬਿਉਟੀਫੁਲ ਲੇਡੀਜ ਔਰ ਏਕ ਹੈਂਡਸਮ ਬੁਆਏ, ਜੰਗਲ ਮੇਂ ਇਨਜੁਆਏ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ…!ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਠੇਕੇ ਅੱਗੇ ਲੱਗੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਡੀ ਪੇਂਟਿੰਗ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੋ ਲਗਭਗ ਨਗਨ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਪੈੱਗ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਵੱਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਕੁਲਦੀਪ ਦੀ ਨੌਂ ਸਾਲਾ ਬੇਟੀ ਕਿੱਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੰਮੀ ਨੂੰ ਹਲੂਣਿਆ।
ਯੈਸ ਬੇਟਾ! ਦੇਖਾ ਪੰਜਾਬ ਮੇਂ ਭੀ ਅਬ ਐਸੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਮਿਲਤੀ ਹੈਂ।
ਪਰ ਮੌਮ, ਇਸ ਮੇਂ ਏਕ ਪ੍ਰਾਬਲਮ ਹੈ, ਵੋ ਜੋ ਪੇਡ਼ੋਂ ਕੀ ਡਾਲੀਆਂ ਇਨ ਕੀ ਬਾਡੀਜ ਪਰ ਪਡ਼ ਰਹੀ ਹੈਂ ਨਾ, ਉਸ ਸੇ ਯੇ ਭੱਦੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈਂ। ਪੇਡ਼ੋਂ ਕੋ ਐਸੇ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਏ ਥਾ।
ਕਿੱਸ ਦੀ ਮੰਮੀ ਕੁੱਝ ਬੋਲਦੀ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੰਨੀ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਉਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਉੱਤੇ ਪੈ ਗਈ। ਮਨ ਵਿਚ ਕੁਝ ਹੀਣਤਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਨਿਹੋਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਰਉਂ ਵਿਚ ਕਿਹਾ, ਨਹੀਂ ਬੇਟਾ, ਉਹਨਾਂ ਦਰੱਖਤਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਗਲਤ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਤਾਂ ਔਰਤ ਦੇ ਬਦਨ ਦੀ ਭੱਦੀ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਵੇਖਕੇ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਪਾਣੀ-ਪਾਣੀ ਹੋ ਕੇ ਝੁਕ ਗਏ ਨੇ।
ਕਿੱਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮਝ ਲੱਗਿਆ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਮਨ ਵਿਚ ਦੁਹਰਾਇਆ, ‘ਇਹ ਬੁਡ਼੍ਹੀ ਜ਼ਮਾਨੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗੀ।
                                              -0-



                                                                     

Friday, December 24, 2010

ਖੁਸ਼ੀ

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਣਾ
ਨੂੰਹ-ਪੁੱਤ ਨੇ ਬਾਪੂ ਦਾ ਮੰਜਾ ਡੰਗਰਾਂ ਵਾਲੇ ਵਾਡ਼ੇ ਵਿਚ ਡਾਹ ਦਿੱਤਾ। ਇਕ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਪੁੱਤ ਮਠਿਆਈ ਦਾ ਡੱਬਾ ਚੁੱਕੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਖੀਵਾ ਹੋਇਆ ਬਾਪੂ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ਬਾਪੂ! ਵਧਾਈਆਂ!! ਤੇਰੇ ਪੋਤਾ ਹੋਇਐ।
ਬਾਪੂ ਟਿਕਟਿਕੀ ਲਾਈ ਪੁੱਤ ਵੱਲ ਤੱਕਣ ਲੱਗਾ।
ਕੀ ਗੱਲ ਬਾਪੂ, ਤੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ…? ਪੁੱਤ ਬਾਪੂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਝੁੰਜਲਾ ਕੇ ਬੋਲਿਆ।
ਪੁੱਤ! ਖੁਸ਼ੀ ਤਾਂ ਬਥੇਰੀ ਐ…ਪ…ਪਰ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਿਹੈਂ…।
ਕੀ ਬਾਪੂ?ਪੁੱਤ ਨੇ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ।
ਹੁਣ ਮੇਰੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਮੰਜੇ ਦਾ ਵਾਰਸ ਤੂੰ ਈ ਬਣਨੈ…।
ਬਾਪੂ ਦੇ ਵਿਅੰਗਮਈ ਬੋਲਾਂ ਅੱਗੇ ਪੁੱਤ ਨਿਰੁੱਤਰ ਸੀ।
                                        -0-

Friday, December 10, 2010

ਐਡਜੈਸਟਮੈਂਟ


ਸੁਖਮਿੰਦਰ ਸੇਖੋਂ

ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਬੋਲਿਆ, ਯਾਰ! ਕੁਝ ਨੀਂ ਸਾਲੀ ਆਪਣੀ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਬਸ ਧੰਦ ਈ ਪਿੱਟਦੇ ਆਂ।
ਹਾਂ, ਇਹ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ। ਨੌਕਰੀ ’ਚ ਕੀ ਬਣਦੈ! ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮੌਜਾਂ ਨੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਬਿਜਨੈਸਮੈਨ ਐਸ਼ ਕਰਦੇ ਨੇ।
ਰਾਮ ਲਾਲ ਨੇ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਸਥਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਹਾਂ, ਹੁਣ ਇਹ ਆਪਣਾ ਅਫਸਰ ਈ ਲੈ ਲਵੋ। ਚੰਗੀ ਤਨਖਾਹ ਤੇ ਹੋਰ ਛੱਤੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ। ਉਪਰਲੀ ਕਮਾਈ ਵੱਖਰੀ।
ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ।
ਆਪਣਾ ਅਫਸਰ ਹੈ ਵੀ ਸਾਲਾ ਬਹੁਤ ਚਲਦਾ ਪੁਰਜਾ। ਪਤਾ ਨੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਮੀਆਂ  ਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ’ਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾ ਲੈਂਦੈ।
ਤੇ ਹੋਰ ਕੀ! ਤਨਖਾਹ ’ਚ ਤਾਂ ਸਾਲਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਚੱਲਦੈ। ਪਰ ਇਹਨੇ ਉਪਰਲੀ ਕਮਾਈ ’ਚੋਂ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜਾਇਦਾਦ ਬਣਾ ਲਈ। ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਇਹਨੇ ਕਈ ਦੁਕਾਨਾਂ ਬਣਾਕੇ ਕਿਰਾਏ ’ਤੇ ਚਾਡ਼੍ਹੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਨੇ।
ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੱਲ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਅਗਾਂਹ ਤੋਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ਅਯਾਸ਼ ਵੀ ਹੱਦ ਦਰਜੇ ਦਾ ਐ, ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੁਡ਼ੀਆਂ ਇਹਨੇ ਖਰਾਬ ਕੀਤੀਆਂ ਨੇ। ਸੁਣਿਐ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਕੁਡ਼ੀਆਂ ਉੱਪਰਲੇ ਲੈਵਲ ਤੇ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੈ।
ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰੇ ਲਾ ਛੱਡੀ।
ਡੈਡੀ ਚਾਹ!ਅਚਾਨਕ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਲਡ਼ੀ ਟੁੱਟ ਗਈ ਜਦੋਂ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਵਾਨ ਕੁਡ਼ੀ ਚਾਹ ਦੀ ਟਰੇਅ ਟੇਬਲ ਤੇ ਟਿਕਾ ਕੇ ਚਲੀ ਗਈ।
ਆਹ ਆਪਣੀ ਗੁੱਡੀ ਵੀ ਕਾਫੀ ਵੱਡੀ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਹਡ਼ੀ ਕਲਾਸ ’ਚ ਪਡ਼੍ਹਦੀ ਐ?ਰਾਮ ਲਾਲ ਨੇ ਸਰਸਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪੁੱਛਿਆ।
ਇਹ…ਇਹਨੇ ਤਾਂ ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ ਐ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ। ਟਾਈਪ ਸਿੱਖਣ ਲਾਈ ਐ। ਸੋਚਦੈਂ ਯਾਰ, ਆਪਣੇ ਅਫਸਰ ਨੂੰ ਕਹਿਕੇ ਇਹਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ ’ਚ ਈ ਕਿਤੇ ਐਡਜਸਟ…।
ਅਗਾਂਹ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਗਲ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਟਕ ਗਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਵਾਕ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ।
                                                     -0-

Monday, November 29, 2010

ਬੀਮਾਰ


                            
ਪਾਂਧੀ ਨਨਕਾਣਵੀ

ਕਲਾਸ ਖਤਮ ਹੋਣ ਪਿੱਛੋਂ ਪ੍ਰੋ. ਅਰੋਡ਼ਾ ਨੇ ਮਿਸਿਜ ਰੀਟਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, ਮਿਸਿਜ ਰੀਟਾ, ਤੂੰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕਾਲਜ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਰਹੀ?
ਮੇਰੇ ਹਸਬੈਂਡ ਬੀਮਾਰ ਸਨ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ।
ਹੱਛਾ! ਫਿਰ ਤਾਂ ਕਾਫੀ ਕੁਝ ਪਡ਼੍ਹਾ ਚੁੱਕਾ ਮੈਂ। ਨਾਲੇ ‘ਹੀਰ’ ਬਾਰੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਲੈਕਚਰ ਦੇ ਚੁੱਕਾ।
ਮੈਂ ਨੋਟਸ ਲੈ ਲਵਾਂਗੀ ਆਪਣੇ ਕੁਲੀਗ ਤੋਂ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ।
ਚੱਲ ਤੇਰੀ ਖਾਤਰ…ਜੇ ਤੂੰ ਸੰਡੇ ਨੂੰ ਟਾਈਮ ਕੱਢੇਂ ਤਾਂ…।
ਹਾਂ-ਹਾਂ, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ। ਚਲੋ ਕੱਲ ਸੰਡੇ ਐ, ਮੈਂ ਆ ਜਾਵਾਂਗੀ।
ਠੀਕ ਐ, ਠੀਕ ਚਾਰ ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ। ਮੈਂ ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿਚ…ਦਰਅਸਲ ਮੇਰੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ’ਚੋਂ ਫਸਟ ਕਲਾਸ ਫਸਟ ਆਵੇਂ।
ਥੈਂਕ ਯੂ, ਸਰ!ਮਿਸਿਜ ਰੀਟਾ ਦਿਲਕਸ਼ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਮੁਸਕਰਾਈ ਤਾਂ ਪ੍ਰੋ. ਅਰੋਡ਼ਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਚਮਕ ਆ ਗਈ।
ਤੇ ਅਗਲੀ ਸ਼ਾਮ ਮਿਸਿਜ ਰੀਟਾ ਪ੍ਰੋ. ਅਰੋਡ਼ਾ ਦੇ ਘਰ ਸੀ। ਅਰੋਡ਼ਾ ਨੇ ਵੀ ਬਡ਼ੇ ਤਪਾਕ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।
ਡਰਾਇੰਗ-ਰੂਮ ਵਿਚ ਵਡ਼ਦਿਆਂ ਹੀ ਰੀਟਾ ਨੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਵੇਖਕੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤੁਹਾਡੇ ਮਿਸਿਜ ਕਿੱਥੇ ਨੇ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ?
ਉਹ ਤਾਂ ਜਲੰਧਰ ਗਏ ਹੋਏ ਨੇ। ਅਗਲੇ ਹਫਤੇ ਆਉਣਗੇ। ਏਸੇ ਲਈ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ’ਚ ਸਾਰਾ ਲੈਕਚਰ…ਹੱਛਾ, ਚਾਹ ਪੀਉਗੇ ਨਾ?
ਹਾਂ-ਹਾਂ, ਮੈਂ ਆਪੇ ਬਣਾ ਲੈਨੀਂ ਐਂ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ।ਤੇ ਮਿਸਿਜ ਰੀਟਾ ਕਿਚਨ ਵਿਚ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਹ ਚਾਹ ਬਨਾਉਣ ਵਿਚ ਰੁੱਝੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿ ਇਤਨੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋ. ਅਰੋਡ਼ਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿੱਛੋਂ ਆ ਘੁੱਟਿਆ।
ਓਹ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਇਹ ਕੀ?
ਇਹ…ਇਹ…ਹੇ…ਹੇ…ਹੈਂ…।
ਮਾਲੂਮ ਹੁੰਦੈ, ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਬੀਮਾਰ ਓ ਅੱਜ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੈਸਟ ਦੀ ਲੋਡ਼ ਏ। ਚਲੋ, ਫਿਰ ਕਦੇ ਪਡ਼੍ਹ ਲਵਾਂਗੀ ਮੈਂ।
ਤੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਹ ਕੋਠੀਉਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਗਈ।
ਪ੍ਰੋ. ਅਰੋਡ਼ਾ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਰੰਗ ਇੰਜ ਪੀਲਾ ਜ਼ਰਦ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸੱਚਮੁਚ ਹੀ ਬੀਮਾਰ ਹੋਵੇ।
                                                -0-

Thursday, November 18, 2010

ਮੋਢਾ


                                
ਸਤਿਪਾਲ ਖੁੱਲਰ
 ਉਸਦਾ ਦੋਸਤ ਮਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਈਆਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਪਾਈ ਸੀ। ਪਰ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨਾਲ ਉਹ ਨਿਭਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਿਆ। ਮੂੰਹ ਤੇ ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਕਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੀ ਮੂੰਹ ਮੋਡ਼ ਗਏ ਸਨ। ਬਸ ਇਹੀ ਦੋਸਤ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ ਤੇ ਅੱਜ ਉਸਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕ ਗਈ ਸੀ ਜਿਵੇਂ।
ਉਹ ਤੇ ਉਹਦੀ ਪਤਨੀ ਭਰੇ ਮਨ ਨਾਲ ਦੋਸਤ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਪਤਨੀ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠੀ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਗਲ ਲੱਗ ਕੇ ਰੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਮਰਦਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਸੱਥਰ ਤੇ ਉਹਦੇ ਦੋਸਤ ਦੇ ਤਾਏ ਚਾਚੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਤੇ ਹੋਰ ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਉਹ ਨੀਂਵੀਂ ਪਾਈ ਬੈਠਾ ਹੰਝੂ ਕੇਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਕੀਹਦੇ ਗਲ ਨਾਲ ਲੱਗ ਕੇ ਰੋਂਦਾ? ਸੱਥਰ ਤੇ ਬੈਠਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ-ਸੁਣ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਸਭ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦ ਉਸਦੇ ਇਸ ਦੋਸਤ ਦਾ ਪਿਉ ਮਰਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਦੋਸਤ ਦੇ ਗਲ ਲੱਗ ਕੇ ਕਿੰਨਾਂ ਰੋਇਆ ਸੀ। ਸੱਥਰ ਤੇ ਕਾਨਾਫੂਸੀ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ। ਇਹ ਕੌਣ ਹੈ? ਇਸਨੂੰ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁੱਖ ਤਾਂ ਨਹੀਂ! ਕਿਸੇ ਨੇ ਉੱਚੀ ਬੋਲ ਵੀ ਕੱਢ ਮਾਰਿਆ ਸੀ। ਮਾਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
 ਸਸਕਾਰ ਕਰਾ ਕੇ ਉਹ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਆ ਗਿਆ। ਮਨ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਰੋਟੀ ਪੁੱਛਣ ਆਈ ਤਾਂ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੱਲ ਪਈਆਂ। ਮਨ ਦਾ ਫੋਡ਼ਾ ਫਿਸ ਪਿਆ। ਉਹਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਗੱਲ ਲੱਗ ਕੇ ਉੱਚੀ ਸਾਰੀ ਧਾਹ ਮਾਰੀ, ਹਾਏ ਓਏ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰਾ! ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਇਕੱਲਾ…
ਪਤਨੀ ਦੀਆਂ ਵੀ ਭੁੱਬਾਂ ਨਿਕਲ ਗਈਆਂ। ਕਿੰਨਾਂ ਹੀ ਚਿਰ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਗਲ ਲੱਗ ਕੇ ਰੋਂਦੇ ਰਹੇ।
                                                     -0-

Thursday, November 11, 2010

ਚੌਧਰ


                                      
ਭੀਮ ਸਿੰਘ ਗਰਚਾ

ਰੌਣਕੀ ਗੁੱਸੇ ਜਿਹੇ ਨਾਲ ਰਾਮ ਲਾਲ ਰਾਮਦਾਸੀਏ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਵਡ਼ਦਾ ਹੀ ਕਡ਼ਕਵੀਂ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੋਲਿਆ, ਓਏ ਮੁੰਡਿਓ, ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪੱਕੇ ਬੰਦੇ ਨੇ ਦੱਸਿਐ, ਅੱਜ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਂ ਸਾਡੇ ਖੇਤ ’ਚੋਂ ਚੋਰੀ ਪੱਠੇ ਵੱਢ ਕੇ ਲਿਆਈ ਐ। ਜੇ ਮੈਂ ਵੇਖ ਲੈਂਦਾ ਤਾਂ ਹਰਾਮਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਗੁੱਤੋਂ ਫਡ਼ ਲੈਂਦਾ…।
ਵਿਹਡ਼ੇ ਵਿਚ ਡਾਹੇ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਰਾਮ ਲਾਲ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ਇੱਕਦਮ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਉੱਠੇ ਤੇ ਝੱਟ ਰੌਣਕੀ ਨੂੰ ਆ ਚਿੰਬਡ਼ੇ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਤੈਸ਼ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ਤੂੰ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਗੁੱਤੋਂ ਫਡ਼ਨ ਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹੁਨੈਂ?
ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਰਾਮ ਲਾਲ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤੇ ਰੌਣਕੀ ਨੂੰ ਬਾਂਹ ਤੋਂ ਫਡ਼ਦਾ ਹੋਇਆ ਬਡ਼ੀ ਹਲੀਮੀ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ, ਰੌਣਕ ਸਿਆਂ, ਕਿਉਂ ਖਹਿਬਡ਼ਦੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਆਣਿਆਂ ਨਾਲ…? ਆ ਕੋਈ ਕੰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ।
ਰਾਮ ਲਾਲ ਨੇ ਰੌਣਕੀ ਨੂੰ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਲਿਜਾਕੇ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਆਪ ਉਸਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੇ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਤੇ ਖਚਰੀ ਜਿਹੀ ਮੁਸਕਾਣ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਿਆ, ਰੌਣਕ ਸਿਆਂ, ਸਰਪੰਚੀ ਦੀ ਚੋਣ ਸਿਰ ਤੇ ਆ ਗਈ ਐ। ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਵਿਹਡ਼ੇ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਐ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਤੇਰੇ ਬਾਪ ਮਿਲਖਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਉਸ ਤੋਂ ਸਿਆਣਾ ਬੰਦਾ ਸਾਨੂੰ ਪਿੰਡ ’ਚ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਸਦਾ।
ਰੌਣਕੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਇਕਦਮ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਗਏ ਤੇ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਜਿਹੀ ਕੰਬਣ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਰਾਮ ਲਾਲ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਫੇਰ ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਉਸਨੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ਪੁੱਤਰੋ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਹੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪੱਠਿਆਂ ਸਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕਿਤੇ ਨਾਲ ਜਾਣੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸਮਝੋ।
ਦੋਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ਹੱਕੇ-ਬੱਕੇ ਹੋਏ ਰੌਣਕੀ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਹੇ ਸਨ।
                                                         -0-

Friday, October 29, 2010

19ਵਾਂ ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸਮਾਗਮ


ਪੰਜਾਬੀ ਤ੍ਰੈਮਾਸਿਕ ‘ਮਿੰਨੀ’ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ 19ਵਾਂ ਅੰਤਰਰਾਜੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਸਮਾਗਮ 23 ਅਕਤੂਬਰ, 2010 ਨੂੰ ਸੂਦ ਭਵਨ, ਪੰਚਕੂਲਾ(ਹਰਿਆਣਾ) ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਮੰਡਲ ਵਿਚ ਡਾ. ਮੁਕਤਾ(ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਹਰਿਆਣਾ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ), ਸ਼੍ਰੀ ਸੀ. ਆਰ. ਮੋਦਗਿਲ (ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਹਰਿਆਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ), ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਜੇ ਸਹਿਗਲ(ਰਿਟਾ. ਸੰਪਾਦਕ, ਦੈਨਿਕ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ, ਚੰਡੀਗਡ਼੍ਹ), ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੈਲੇ(ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ), ਸ਼੍ਰੀ ਸੂਰਯਕਾਂਤ ਨਾਗਰ(ਇੰਦੌਰ) ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿਧ ਲਘੁਕਥਾ ਲੇਖਕ ਸ਼੍ਰੀ ਸੁਕੇਸ਼ ਸਾਹਨੀ(ਬਰੇਲੀ)ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਸਨ।
ਆਰੰਭ ਵਿਚ ਚੰਡੀਗਡ਼੍ਹ ਦੇ ਰਤਨ ਚੰਦ ‘ਰਤਨੇਸ਼’ ਨੇ ਆਏ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ’ ਕਿਹਾ। ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਮਕਸਦ ਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਕੋਟਾ(ਰਾਜਸਥਾਨ) ਤੋਂ ਆਏ ਸ਼੍ਰੀ ਭਗੀਰਥ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਬਾਲ-ਮਨੋਵੈਗਿਆਨਿਕ ਲਘੁਕਥਾਏਂ’ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਪਰਚਾ ‘ਲਘੁਕਥਾ ਕੇ ਆਈਨੇ ਮੇਂ ਬਾਲਮਨ’ ਪਡ਼੍ਹਿਆ। ਪਤ੍ਰਿਕਾ ‘ਮਿੰਨੀ’ ਦੇ ਅੰਕ-87 ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਬਾਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਹੀ ਦੂਜਾ ਪਰਚਾ ‘‘ਸਾਊ ਦਿਨ’ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪੁਖਤਗੀ ਵੱਲ ਕਦਮ’ ਡਾ. ਅਨੂਪ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਪਡ਼੍ਹਿਆ ਗਿਆ। ਦੋਹਾਂ ਪਰਚਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਬਾਲ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਜਾਣਨ-ਪਰਖਣ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ ਸਾਹਿਤ ਸਿਰਜਣਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੁਭਾਸ਼ ਨੀਰਵ(ਦਿੱਲੀ) ਅਤੇ ਡਾ. ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ(ਨਡਾਲਾ) ਨੇ ਬਹਿਸ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦਿਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕਤਾ ਉੱਪਰ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਈ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਸੁਕੇਸ਼ ਸਾਹਨੀ, ਵਿਜੇ ਸਹਿਗਲ ਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੈਲੇ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।
ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ‘ਸਾਊ ਦਿਨ’(ਸੰਪਾਦਕ:ਦੀਪਤੀ, ਅਗਰਵਾਲ, ਨੂਰ), ‘ਭਾਰਤ ਕਾ ਲਘੁਕਥਾ ਸੰਸਾਰ’ (ਸੰਪਾਦਕ: ਡਾ. ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ ਘੋਟਡ਼), ‘ਆਓ ਜਿਊਣ ਜੋਗੇ ਹੋਈਏ’(ਸੰਪਾਦਕ:ਜਗਦੀਸ਼ ਰਾਏ ਕੁਲਰੀਆਂ, ਸੰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ) ਅਤੇ ‘ਠੰਡੀ-ਤੱਤੀ ਰੇਤ’(ਹਰਭਜਨ ਖੇਮਕਰਨੀ) ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਵਿਮੋਚਨ ਹੋਇਆ। ਨਾਲ ਹੀ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਮਿੰਨੀ ਦਾ ਲੇਖਿਕਾ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਂਕ(ਅੰਕ-89) ਤੇ ‘ਮਿੰਨੀ’ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਸਾਲ-2011 ਦੀ ਡਾਇਰੀ ਦਾ ਵਿਮੋਚਨ ਵੀ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ-ਵਿਮੋਚਨ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਮੰਡਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਨੂਰ, ਪਵਨ ਸ਼ਰਮਾ(ਛਿੰਦਵਾਡ਼ਾ-ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਡਾ. ਅਨੂਪ ਸਿੰਘ, ਡਾ. ਸੁਭਾਸ਼ ਰਸਤੋਗੀ, ਸੁਭਾਸ਼ ਨੀਰਵ, ਡਾ. ਇੰਦੂ ਬਾਲੀ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਰੂਪਲ ਤੇ ਮਨੋਜ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ।
ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ‘ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ ਮੰਚ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ’ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਪ੍ਰਤਿਯੋਗਿਤਾ ਦੇ ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਦਾ ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ ਨੇ ਕੀਤਾ।
ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਪਡ਼ਾਅ ਵਿਚ ਲਘੁਕਥਾ/ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਪਾਠ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਲਘੁਕਥਾ-ਪਾਠ ਵਿਚ ਅਸ਼ੋਕ ਦਰਦ ਤੇ ਵਿਜੇ ਉਪਾਧਿਆਏ(ਡਲਹੌਜੀ),ਰਤਨ ਚੰਦ ‘ਨਿਰਝਰ(ਬਿਲਾਸਪੁਰ), ਊਸ਼ਾ ਮਹਿਤਾ ਦੀਪਾ(ਚੰਬਾ), ਡਾ. ਪੂਨਮ ਗੁਪਤ(ਪਟਿਆਲਾ), ਡਾ. ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ ਘੋਟਡ਼(ਚੂਰੂ), ਭੂਪ ਸਿੰਘ ਬਲਡੋਦੀਆ(ਰਿਵਾਡ਼ੀ), ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਰਤਨਾਕਰ(ਫਰੀਦਾਬਾਦ), ਡਾ. ਸ਼ਸ਼ਿ ਪ੍ਰਭਾ, ਅਨੰਤ ਸ਼ਰਮਾ ‘ਅਨੰਤ’, ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਰਮਾ ‘ਅਨਿਲ’, ਸੁਸ਼ੀਲ ‘ਹਸਰਤ’ ਨਰੇਲਵੀ( ਸਭ ਚੰਡੀਗਡ਼੍ਹ) ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।
ਬੇਬੀ ਨਿਹਾਰਿਕਾ ਅਗਰਵਾਲ, ਅਸ਼ਵਨੀ ਖੁਡਾਲ, ਐਮ. ਅਨਵਾਰ ਅੰਜੁਮ, ਸਤਿਪਾਲ ਖੁੱਲਰ, ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ‘ਪਤੰਗ’, ਡਾ. ਸਾਧੂ ਰਾਮ ਲੰਗੇਆਣਾ, ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਰਾਣਾ, ਡਾ. ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਡਾਲਾ, ਕੰਵਲਜੀਤ ‘ਭੋਲਾ’ ਲੰਡੇ, ਜਸਪਾਲ ਪੰਜਗਰਾਈਂ, ਜਸਬੀਰ ਢੰਡ, ਜਸਵੀਰ ਭਲੂਰੀਆ, ਜਗਦੀਸ਼ ਰਾਏ ਕੁਲਰੀਆਂ, ਨਾਇਬ ਸਿੰਘ ਮੰਡੇਰ, ਬੂਟਾ ਰਾਮ, ਰਸ਼ੀਦ ਅੱਬਾਸ, ਰਣਜੀਤ ਆਜ਼ਾਦ ਕਾਂਝਲਾ, ਡਾ. ਰਾਜਵੀਰ ਭਲੂਰੀਆ, ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਬੇਗਾਨਾ’ ਤੇ ਵਿਵੇਕ ਨੇ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਪਾਠ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲਿਆ।
ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸ੍ਰੀ ਸੀ. ਆਰ ਮੋਦਗਿਲ ਤੇ ਡਾ. ਮੁਕਤਾ ਨੇ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ/ਲਘੂਕਥਾ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਤੇ ਇਸ ਵਿਧਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਸਬੰਧੀ ਹਰਿਆਣਾ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਮੰਚ ਸੰਚਾਲਨ ਰਤਨ ਚੰਦ ‘ਰਤਨੇਸ਼’ ਨੇ ਕੀਤਾ।
ਦੇਸ਼ ਭਰ ਤੋਂ ਆਏ ਸੌ ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਬਡ਼ੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਭਾਗ ਲਿਆ।
********

Thursday, October 21, 2010

ਭਾਂਜ

                               
 ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ

ਪੁੱਤਰ, ਹੁਣੇ ਮੁਡ਼ਨਾ ਤਾਂ ਬਲਬੀਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਗੱਡੀ ਚਡ਼੍ਹਾ ਦੇਈਂ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਣਾ ਪੈਣਾ।
ਮੁਡ਼ਨਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਹੈ, ਪਰ ਬਲਬੀਰ ਕੌਰ ਕੌਣ?ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ।
ਹੁਣ ਭੁੱਲ ਗਿਆ?…ਜੀਹਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਫਡ਼ਿਓ ਓਇ ਜੱਟੀ ਭੱਜ ਗਈ…।ਮਾਸੀ ਹੱਸ ਪਈ।
ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਹਾਨਣ ਇਹ ਕੁਡ਼ੀ, ਆਪਣੀ ਭੈਣ, ਮੇਰੀ ਮਾਸੀ ਦੀ ਨੂੰਹ, ਕੋਲ ਰਿਹਾ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਖੇਡਦਿਆਂ ਮੈਂ ਜੱਟ ਬਣ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਜੱਟੀ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਗੱਲੋਂ ਉਹ ਰੁੱਸ ਗਈ ਤੇ ਖੇਡ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡ ਕੇ ਭੱਜ ਗਈ। ਮੈਂਨੂੰ ਰੋਸਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨੇ ਖੇਡ ਪੂਰੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ, ‘ਜਾਣ ਨ੍ਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਫਡ਼ਿਓ ਓਇ, ਜੱਟੀ ਭੱਜ ਗਈ…ਜੱਟੀ ਭੱਜ ਗਈ…।’ ਕਹਿੰਦਾ ਉਹਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭੱਜਿਆ। ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਹਾਸਾ ਮੱਚਿਆ।
ਮੈਂ ਕਹਾਂ ਕਿਹਡ਼ੀ ਬਲਬੀਰ ਕੌਰ, ਬੀਰਾਂ ਨੀ ਕਹਿੰਦੇ।ਮਾਸੀ ਦੀ ਗੱਲ ਦੇ ਜੁਆਬ ਵਿਚ ਮੈਂ ਹੱਸ ਪਿਆ।
ਹੁਣ ਤਾਂ ਭਾਈ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਗਈ, ਬਲਬੀਰ ਕੌਰ ਬਣ ਗਈ…ਤੇਰੀ ਭਾਬੀ ਨੇ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਏਨਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਇਆ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਾਸਤੇ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਮੁੰਡਿਆ ਲੱਤ ਹੀ ਨੀ ਲਾਈ।
…ਰਸਮੀ ਸੁੱਖ ਸਾਂਦ ਪੁੱਛਣ ਮਗਰੋਂ ਮੈਂ, ਬੀਰਾਂ ਤੇ ਉਹਦਾ ਦਸ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦਾ ਭਾਈ, ਟਾਂਗੇ ਵਿਚ ਮੂਹਰੇ ਬੈਠ ਗਏ।
ਅੱਧ ਵਾਲੀ ਟਾਹਲੀ ਆ ਗਈ। ਬੀਰਾਂ ਦਾ ਭਾਈ ਤੇ ਪਿਛਲੀਆਂ ਸੁਆਰੀਆਂ ਨਲਕੇ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲੱਗ ਗਈਆਂ। ਟਾਂਗੇ ਵਾਲਾ ਘੋਡ਼ੇ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਾਲਟੀ ਲੈਣ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਲਹਿੰਬਰੀ ਟਾਹਲੀ ਵੱਲ ਵੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਤ੍ਰਭਕਿਆ, ਬੀਰਾਂ ਦਾ ਹੱਥ ਮੇਰੇ ਗੋਡੇ ਉੱਤੇ ਟਿਕ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਹੋਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੋਲੀ, ਉਦੋਂ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਜੱਟੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਜੱਟਾ ਤੂੰ ਤਾਂ ਆਪ ਹੀ ਭੱਜ ਗਿਆ।…ਮੈਂ ਭੈਣ ਹੱਥ ਕਹਾਇਆ ਸੀ, ਤੂੰ ਗੱਲ ਤਾਂ ਸੁਣ ਲੈਣੀ ਸੀ…ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਪੈਰ ਧੋ ਧੋ ਪੀਂਦੀ…।
ਮੈਂਨੂੰ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਾ ਅਹੁਡ਼ਿਆ। ਜੋ ਬੋਲਦਾ, ਮੈਂ ਬੋਲਦਾ ਵੀ ਕੀ? ਮੈਂ ਖਾਲੀ ਖਾਲੀ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ, ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਕੋਇਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਸਿਲ੍ਹ ਤਿਲ੍ਹਕ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਹੇਠਲੀ ਕਲੱਤਣ ਤੇ ਮੱਥੇ ਉਤਲੀ ਥਕਾਵਟ ਗੂਡ਼੍ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
                                          -0-


Friday, October 15, 2010

ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਾਰ


ਸੰਜੀਵ ਛਾਬੜਾ

ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਪੰਝਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਮੰਜੇ ਤੇ ਪਿਆ ਸੀ। ਵਾਰੀ ਦਾ ਬੁਖਾਰ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਉਸਨੂੰ ਬਡ਼ਾ ਹੌਂਸਲਾ ਦੇਂਦੀ, ਪਰ ਉਹ ਅੰਦਰੋਂ ਟੁੱਟ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ-ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਨਰਮੇ ਦੀ ਫਸਲ ਵੀ ਮਾਰੀ ਗਈ ਸੀ। ਬੈਂਕ ਤੇ ਆਡ਼੍ਹਤੀਏ ਦਾ ਕਰਜਾ ਸਿਰ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਬੀਮਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਆਡ਼੍ਹਤੀਏ ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਕੋਲ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਵਾਰੀ ਹੋ ਆਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਆਡ਼੍ਹਤੀਆ ਸੀ ਕਿ ਪੈਸੇ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਉਂਗਲ-ਅੰਗੂਠਾ ਨਹੀਂ ਫਡ਼ਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਨੇ ਸਵੇਰੇ ਚੁੱਲ੍ਹਾ-ਚੌਂਕਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਕੋਲ ਮੰਜੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ਸਰਦਾਰਾ…ਅੱਜ ਮੈਂ…ਜਾਵਾਂ ਚੌਧਰੀ ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਕਿਆਂ ਦੇ? ਕੀ ਹੋਇਆ ਬੰਦੇ ਦੇ ਮਾਡ਼ੇ-ਚੰਗੇ ਦਿਨ ਆਉਂਦੇ ਈ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਜਾਈਏ? ਤਿੰਨ ਪੀਡ਼੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਾਥ ਚਲਦਾ ਆ ਰਿਹੈ।
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਵੀ ਨਾ ਰੋਕ ਸਕਿਆ।
ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਪਿੰਡ ਚੌਧਰੀਵਾਲ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਹੋਈ ਸੋਚਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ– ‘ਅੱਜ ਉਸਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਦੂਸਰੇ ਪਲ ਸੋਚਣ ਲਗਦੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹਡ਼ਾ ਘਰੋਂ ਸੌਖੇ ਹਨ। ਉਹ ਵੀ ਤਾਂ ਫਸਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕਰਜਾਈ ਹੋਏ ਪਏ ਹਨ। ਫਿਰ ਸੁਖ ਨਾਲ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸੀ।’
ਇਹ ਸੋਚਦੀ ਹੋਈ ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਚੌਧਰੀ ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਦੀ ਆਡ਼੍ਹਤ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਚੌਧਰੀ ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਆਡ਼੍ਹਤ ਤੇ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਉਹਨੂੰ ਘਰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੋਚੀ।
ਚੌਧਰੀ ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਡਰਾਇੰਗ ਰੂਮ ਵਿਚ ਕੁਝ ਬਾਬੂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਆ ਚਾਚੀ! ਕਿਵੇਂ ਆਉਣਾ ਹੋਇਆ? ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਨੇ ਉੱਠ ਕੇ ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਨੂੰ ਸਿਰ ਨਿਵਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।
ਪੁੱਤ!…ਤੇਰਾ ਚਾਚਾ ਬਹੁਤ ਬੀਮਾਰ ਐ। ਘਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਨ-ਪਾਣੀ ਤੇ ਕਪਡ਼ੇ ਲੀਡ਼ੇ ਲਈ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਚਾਹੀਦੇ ਸੀ। ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਨੇ ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਦੀ ਪਿੱਠ ਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।
ਚਾਚੀ!…ਪੈਸਾ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ! ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਈ ਐ, ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਫਸਲ ਦੀ ਮਾਰ ਕਰਕੇ, ਫੈਕਟਰੀ ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਾਟੇ ’ਚ ਐ। ਤੇ ਫਿਰ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਘਰ ਵੀ…ਪੈਸੇ ਲੈ ਕੇ…ਤੂੰ ਵੇਖਦੀ ਪਈ ਐਂ, ਕਮਰੇ ’ਚ ਬੈਠੇ ਇਹ ਬੈਂਕ ਵਾਲੇ ਮੇਰੇ ਘਰ ਤੇ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਕੁਰਕੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਫਿਰਦੇ ਨੇ।ਰਾਧੇ ਸ਼ਿਆਮ ਨੇ ਠੰਡਾ ਹਉਕਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।
ਗੁਰਨਾਮ ਕੌਰ ਨੂੰ ਹੁਣ ਆਪਣਾ ਆਪ ਭਾਰਾ-ਭਾਰਾ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਸੀ।
                                                   -0-

Thursday, September 23, 2010

ਜਿਉਂਦੇ ਲੋਕ


ਡਾ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ

ਸਡ਼ਕ ਤੇ ਜਾਂਦਿਆਂ ਜਿਉਂ ਹੀ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਸਕੂਟਰ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਮੋਡ਼ਿਆ ਤਾਂ ਸਾਹਮਣਿਉਂ ਆਉਂਦਾ ਇਕ ਸਾਈਕਲ ਸਵਾਰ ਆਪਣਾ ਸੰਤੁਲਨ ਗੁਆ ਬੈਠਾ ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮੋਡ਼ ਕੱਟ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਪਿੱਛੋਂ ਮੁਡ਼ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਉਹਦੀ ਇਕ ਬਾਂਹ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਚਲਦੇ-ਚਲਦੇ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ, ਪਈ ਉੱਤਰ ਕੇ ਪਤਾ ਲਵਾਂ, ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਡ਼ੀ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਸਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕ ਹੀ ਨਾ ਸਕਿਆ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਦ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਰੋਟੀ ਅੰਦਰ ਹੀ ਨਾ ਲੰਘੇ। ਮਨ ਬਾਰ ਬਾਰ ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾਵੇ, ਬਈ ਉੱਤਰ ਕੇ ਉਹਦੀ ਮਦਦ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕੀਤੀ, ਮੁਆਫੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਮੰਗੀ। ਇਹਨਾਂ ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਰਾਤ ਲੰਘ ਗਈ।
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਸਕੂਟਰ ਚੁੱਕਿਆ ਤੇ ਉਸ ਚੌਂਕ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਇਕ ਰੇਹਡ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਜੋ ਬੰਦਾ ਸਾਈਕਲ ਤੋਂ ਡਿੱਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸੋ। ਰੇਹਡ਼ੀ ਵਾਲੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ਪਈ ਉਹ ਤਾਂ ਇਕ ਬਾਂਹ ਵਾਲਾ ਤੇਜੂ ਹੈ, ਫੈਕਟਰੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਇੱਥੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।
ਮੈਂ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਖਡ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਥੋਡ਼੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ, ਉਹ ਇਕ ਬਾਂਹ ਨਾਲ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਂਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੋਲ ਆਉਣ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ ਤੇ ਆਖਿਆ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ, ਮੈਂ ਉਹੀ ਬੰਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਦੀ ਵਜਾਹ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਕੱਲ੍ਹ ਇੱਥੇ ਡਿਗ ਪਏ ਸਉ, ਮੈਂ ਆਇਆ ਹਾਂ।ਇੰਨਾ ਕਹਿ ਕੇ ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਜੱਫੀ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ।
ਉਹ ਹੱਸ ਪਿਆ, ਭਾਅ ਜੀ, ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਕਈ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਈਦੀਆਂ ਨੇ, ਇਹ ਕਿਹਡ਼ੀ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ। ਮੈਨੂੰ ਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਦਾ ਉੱਕਾ ਹੀ ਚੇਤਾ ਭੁੱਲ ਗਿਆ।ਏਨਾ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਪਿੱਠ ਤੇ ਥਾਪਡ਼ਾ ਮਾਰਿਆ।
ਉਸਦੇ ਥਾਪਡ਼ੇ ਵਿਚ ਮੇਰੀਆਂ ਦੋਨੋਂ ਬਾਹਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਤਾਕਤ ਸੀ ਤੇ ਇਉਂ ਜਾਪਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਉਹਦੀ ਦ੍ਰਿਡ਼ਤਾ ਸਾਹਮਣੇ ਮੇਰੀਆਂ ਦੋਨੋਂ ਬਾਹਵਾਂ ਢਿੱਲੀਆਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣ।
                                                  -0-

Saturday, September 11, 2010

ਬਲੈਂਕ ਕਾਲ





ਹਰਮਨਜੀਤ

             ਟੈਲੀਫੋਨ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜਦੀ ਹੈ।
             “ਹੈਲੋ…ਹੈਲੋ?…ਹੈਲੋ?”
             ਪਿਛਲੇ ਵੀਹਾਂ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਚਾਰ ਵਾਰ ਇੰਜ ਹੀ ਬਲੈਂਕ ਕਾਲਾਂ ਆਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਵਾਰ ਵਰਮਾ ਸਾਹਿਬ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ।
            “ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੌਣ ਐ? ਐਵੇਂ ਤੰਗ ਕਰੀ ਜਾਂਦੇ ਐ…ਦੁਨੀਆਂ ਕੋਲ ਸਾਲਾ ਪੈਸਾ ਵਾਧੂ ਆਇਆ ਲੱਗਦਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿਆਣੇ ਵਿਗਾਡ਼ ਰੱਖੇ ਨੇ…।” ਵਰਮਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਲਾਲ ਪੀਲੇ ਹੋਏ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਵਰਮਾ ਨੂੰ ਮਖ਼ਾਤਿਬ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
            “ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਘਰ ਐਂ ਈ ਕਾਲਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਜੇ ਕੋਈ ਮਰਦ ਚੁੱਕਦਾ ਤਾਂ ਕੱਟ ਦਿੰਦਾ, ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਔਰਤ ਚੁੱਕਦੀ ਤਾਂ ਉਲਟੀਆਂ-ਸਿੱਧੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ। ਉਹਨੇ ਆਈ.ਡੀ. ਕਾਲਰ ਲਵਾਇਆ ਹੁਣ।” ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਵਰਮਾ ਨੇ ਵਰਮਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਚਾਹ ਫਡ਼ਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
“ਮੁੰਡੇ ਈ ਨਹੀਂ, ਕੁਡ਼ੀਆਂ ਵੀ ਵਿਗਡ਼ੀਆਂ ਨੇ ਅੱਜਕਲ੍ਹ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੁਰਜੀਤ ਦੇ ਘਰ ਕਿਸੇ ਕੁਡ਼ੀ ਦੇ ਫੋਨ ਆਉਂਦੇ ਐ, ਜਿਹਡ਼ੀ ਬਸ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਈ ਟਾਈਮ ਪਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀ ਐ।ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਦੇ ਮੁੰਡੇ-ਕੁਡ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਅੱਗ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਐ।” 
            ਵਰਮਾ ਸਾਹਿਬ ਮੱਥਾ ਤਿਉਡ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਦੇ ਹਨ।
           “ਕੀ ਗੱਲ ਹੋਈ ਮੰਮੀ?” ਵਰਮਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਵਾਨ ਬੱਚੇ ਸਮੀਰ ਤੇ ਅੰਜੂ ਬੈਠਕ ਵਿਚ ਦਾਖਿਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਵਰਮਾ ਗੱਲ ਦੱਸਦੀ ਹੈ।
           ‘ਸ਼ਾਇਦ ਸ਼ਮਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੱਲ੍ਹ ਈ-ਮੇਲ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਫੋਨ ਕਰੀਂ। ਪਰ ਅਜੇ ਤਾਂ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਈ ਹੋਏ ਹਨ। ਐਤਕੀਂ ਫੋਨ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਹੀ ਚੁੱਕਾਂਗਾ।’ ਸਮੀਰ ਸੋਚਦਾ ਹੈ।
           ‘ਸ਼ਾਇਦ ਵਿਜੇ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹਾਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਫੋਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਮੈਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਮਰਵਾਏਗਾ। ਮੈਂ ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪ ਹੀ ਫੋਨ ਕਰ ਲਵਾਂਗੀ, ਪਰ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ।’ ਅੰਜੂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡਰ ਪਸਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
            ਵਰਮਾ ਸਾਹਿਬ ਅਖਬਾਰ ਵਿਚ ਖੁੱਭੇ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਵਰਮਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿਚ ਰੁੱਝ ਗਈ। ਸਮੀਰ ਤੇ ਅੰਜੂ ਚਾਹ ਦੀਆਂ ਚੁਸਕੀਆਂ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਫਿਰ…
            ਸਮੀਰ ਅਹੁਲ ਕੇ ਫੋਨ ਨੂੰ ਪਿਆ, ਪਰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫੋਨ ਦੀ ਘੰਟੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ।
                                                                  -0-

Thursday, September 2, 2010

ਦਖਲ-ਅੰਦਾਜ਼ੀ


                                   



ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਨੂਰ

ਸਕੂਲ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਮੇਤ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਟਾਫ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਰਾਇ ਇਹੀ ਸੀ ਕਿ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਣੀ ਹੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੁੰਡਾ ਬੇਸ਼ੱਕ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਹੱਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਅਰਥ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਲੈਕਚਰਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਾਲੀ ਮੈਡਮ ਕਮਲੇਸ਼ ਦੇ ‘ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ’ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਕੂਲੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਉਛਾਲਦਾ ਫਿਰੇ। ਗੱਲ ਆਈ ਗਈ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ, ਪਰ ਸੁਰਜੀਤ ਦਾ ਸਾਰਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ‘ਗੁਰਚਰਨ ਸਰ’ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਅੱਖਾਂ ਪਾ ਕੇ, ‘ਸਰ ਜੀ, ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਸੋਂ ਮਿਲੀ ਉੱਚੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਨੂੰ ਕਿਹਡ਼ੇ ਅਰਥਾਂ ’ਚ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਵਾਂਗੇ!’ ਕਹਿ ਦੇਣਾ ਬਲਦੀ ਤੇ ਤੇਲ ਵਾਂਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੱਲੋਂ ਬੋਲਿਆ ਗਿਆ ਦਲੇਰੀ ਭਰਿਆ ਸੱਚ, ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ-ਹੀਨਤਾ ਗਰਦਾਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ’ਅਹਿਸਾਸ’ ਕਰ ਲੈਣਾ ਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹੰਗਾਮੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਕੂਲੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੈਕਚਰਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੁਖ ਦਾ ਸਾਹ ਆਇਆ ਸੀ। ਮੈਡਮ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਸੀ।
ਅਜੇ ਹਫ਼ਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੀਤਿਆ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੇਖਿਆ, ਸੁਰਜੀਤ ਆਪਣੇ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਆਦਮੀ ਹੋਰ ਵੀ ਸਨ। ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੁਝ ਫਿਕਰ ਜਿਹਾ ਹੋਇਆ।
ਥੋਡ਼੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਸੇਵਾਦਾਰ ਨੇ ਆ ਕੇ ਕਿਹਾ, ਸਰ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬੁਲਾਇਐ।
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਸਹਿ-ਕਰਮੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।
ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੇ ਕੁਝ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਕ ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਗੁਚਰਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, ਮੁਆਫ ਕਰ ਦਿਓ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ।
ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਬੱਚੈ ਜੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਗਲਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਐ।ਕਿਸੇ ਦੂਸਰੇ ਨੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵੱਲ ਦੇਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
ਸੁਰਜੀਤ ਨੀਵੀਂ ਪਾਈ ਚੁੱਪਚਾਪ ਖਡ਼ਾ ਸੀ।
ਪੇਪਰਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਐ ਜੀ, ਜੁਆਕ ਦਾ ਸਾਲ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜੂਗਾ।ਇਸ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਵੀ ਪੂਰੀ ਨਿਮਰਤਾ ਸੀ।
ਮੈਂ ਤਾਂ ਜੀ ਇਸ ਬੇਵਕੂਫ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਰਹਿਨੈਂਸੁਰਜੀਤ ਦਾ ਬਾਪੂ ਜਿਵੇਂ ਗਿਡ਼ਗਿਡ਼ਾ ਕੇ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਆਪ ਤੋਂ ਵੱਡਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਕਦੇ ਦਖਲ ਨ੍ਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਫਿਰ ਬਾਪੂ ਨੇ ਸੁਰਜੀਤ ਨੂੰ ਝਾਡ਼ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ਲੈ ਮੰਗ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਾਫੀ।
ਅਜਿਹਾ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਬਾਪੂ ਨੇ ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।
ਸੁਰਜੀਤ ਰੋਣਹਾਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਸਨ ਨਿਕਲ ਰਹੇ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਹੋਰ ਨੀਵਾਂ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।
…ਤੇ ਸਿਰ ਤਾਂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਲੈਕਚਰਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਵੀ ਉਤਾਂਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ।
                                                 -0-

Sunday, August 22, 2010

ਔਲਾਦ




ਡਾ. ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਡਾਲਾ
           

ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਏ ਕਲਰਕ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਤੇ ਲੋਡ਼ਾਂ, ਮਾਡ਼ੇ ਪਲਸਤਰ ਵਾਂਗ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਭੁਰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਕਲੋਨੀ ਦੇ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਗਹਿਰੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਡੁੱਬਿਆ, ਡੁੱਬ ਹੀ ਚੱਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆ ਕੇ ਜਿਵੇਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਹੋਵੇ, “ਬਾਬੂ ਜੀਵਨ ਲਾਲ, ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੋਇਐਂ…?”
            “ਕਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣੈ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿਆਂ…ਹੁਣ ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਜਹਾਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਐਂ…ਹੁਣ ਤਾਂ ਵਾਧੂ ਜਿਹੇ ਹੋਗੇ…ਕਵਾਡ਼ਖਾਨੇ ’ਚ ਵਿਕਣ ਜੋਗੇ ਵੀ ਨਹੀਂ…ਕੀ ਖੱਟਿਆ ਮਿਹਨਤਾਂ ਕਰਕੇ… ਜਿੱਥੇ ਘਰਦੇ ਚਾਰ ਜੀਅ ਇੱਕ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ…ਹੁਣ ਤਾਂ ਬੇਵਾਹ ਹੋ ਗੀ…।” ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਡੁਸਕਣ ਲੱਗ ਪਿਆ।
            “ਬਾਊ ਜੀਵਨ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਬਹੁਤਾ ਈ ਦਿਲ ਨੂੰ ਲਾ ਬੈਠੈਂ… ਏਸ ਗੰਦੀ ਔਲਾਦ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੋਹ ਪਾਈ ਬੈਠੈਂ, ਤਾਂ ਹੀ ਏਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁਖੀ ਏਂ…ਮੈਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਮੈਂ ਬਹੁਤੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਤੇ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਨਾਂ… ਪੈਨਸ਼ਨ ਲੈਨਾਂ…ਬੁੱਲੇ ਲੁੱਟਦਾਂ…।”
            “ਮੈਂ ਦੱਸ ਕੀ ਕਰਾਂ…ਕਿੱਥੇ ਜਾਵਾਂ…?”
            “ਜਾਣਾ ਕਿੱਥੇ ਐ…ਇੱਥੇ ਈ ਰਹਿ…ਇਹ ਜੀਵਨ ਕਿਤੇ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਮਿਲਣੈ…ਪੈਨਸ਼ਨ ਤੂੰ ਲੈਨੈਂ…ਕੋਈ ਲੋਡ਼ਵੰਦ ਤੀਵੀਂ ਲੱਭ ਲੈ…ਤੇਰੀ ਰੋਟੀ ਪੱਕਦੀ ਹੋਜੂ…।”
            “ਹੈਂ! ਚੰਗਾ ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਯਾਰ ਏਂ…ਬੁੱਢੇ ਵਾਰੇ ਲੱਗੈਂ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ’ਚ ਸੁਆਹ ਪੁਆਉਣ…ਨਿਆਣੇ…ਸਮਾਜ…ਮੈਨੂੰ ਜੀਣ ਦੇਣਗੇ…ਏਦਾਂ ਦਾ ਮਖੌਲ ਨਾ ਕਰ ਭੈਡ਼ਿਆ।”
            “ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਤੇਰੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੂੰ ਸਮਾਜ ਤੋਂ ਪਾਪਡ਼ ਲੈਣੇ ਨੇ…ਤੈਨੂੰ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਾਥ ਮਿਲ ਜੂ… ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਦਿਨ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਲੰਘ ਜਾਣਗੇ…ਤੂੰ ਕਿਹਡ਼ੇ ਏਸ ਉਮਰੇ ਜਵਾਕ ਜੰਮਣੇ ਨੇ…।”
           “ਹਾਂ, ਗੱਲ ਤਾਂ ਤੇਰੀ ਠੀਕ ਏ…।”
           ਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਦ ਜੀਵਨ ਲਾਲ ਦਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਬਲਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇੱਕ ਅਭਾਗਣ ਸੀਤਾ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸਦੀ ਛੱਤ ਮਿਲ ਗਈ ਤੇ ਖਾਣ ਨੂੰ ਰੋਟੀ।
           ਕਈ ਦਿਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੂੰਹਾਂ ਵਿਚ ਉਂਗਲਾਂ ਪਾਈਆਂ। ਨੂੰਹਾਂ-ਪੁੱਤ ਵੱਢੂੰ-ਖਾਊਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਜੀਵਨ ਲਾਲ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਠੁੱਠ ਦਿਖਾ ਦਿੱਤਾ।
           ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਸਿਰ ਫਡ਼ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਬੇਵਸ ਹੋਈ ਵੱਡੀ ਨੂੰਹ ਬੋਲੀ, “ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਭਾਪੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਤੋਂ ਵੀ ਡਰ ਲਗਦਾ ਸੀ…ਕਦੇ ਰੋਟੀ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਲੇਟ ਹੋ ਜਾਣੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਬਿਟਰ-ਬਿਟਰ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦਾ…ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ…ਭਾਪੇ ਨੂੰ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ… ਮੈਂ ਇਹਦੀ ਧੀਆਂ ਵਰਗੀ ਆਂ।”
           ਨਿੱਕੀ ਨੂੰਹ ਵਿਚ ਹੀ ਬੋਲ ਪਈ, “ਮੈਂ ਵੀ ਜਦੋਂ ਇਕੱਲੀ ਘਰ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਆਉਂਦਾ…ਭਾਪਾ ਮੈਨੂੰ ਤਾਡ਼ਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਕਿੱਧਰ-ਕਿੱਧਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਏ…ਮੈਂ ਤਾਂ ਡਰ ਲੁਕ ਕੇ ਮਸਾਂ ਟੈਮ ਕੱਢਦੀ…।”
           “ਅੱਛਾ, ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ਬੁੱਢਾ!…ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਦੀ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਭੈਡ਼ੀ ਹਾਲਤ ’ਚ ਤੁਸੀਂ ਦਿਨ ਕੱਢਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਫਿਰ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਨੂੰ ਦਾਗ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤਾ।” ਵੱਡਾ ਮੁੰਡਾ ਬੋਲਿਆ।
           “ਹੋਰ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੀਆਂ…ਘਰ ’ਚ ਫਸਾਦ ਪੈ ਜਾਣਾ ਸੀ…।” ਦੋਵੇਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੀ ਬੋਲ ਪਈਆਂ।
           ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਜੀਵਨ ਲਾਲ ਦੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚੋਂ ਪਰੌਂਠਿਆਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ, ਤਿਵੇਂ-ਤਿਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ਤੇ ਨੂੰਹਾਂ ਸਡ਼ੇ-ਬਲੇ, ਉਹਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਹੋਰ ਵਿਸ ਘੋਲੀ ਜਾਂਦੇ।
                                                                          -0-

Saturday, August 14, 2010

ਸ਼ਰੀਫਾਂ




 ਸੋਢੀ ਸੱਤੋਵਾਲੀ

ਪਿੰਡ ਦੀ ਗਲੀ, ਮੁਹੱਲੇ ਅਤੇ ਘਰ-ਘਰ ਵਿਚ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਤ੍ਰੀਮਤਾਂ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਮੂੰਹ ਪਾ ਕੇ ਇਕ ਦੂਜੀ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਦੀ ਜੰਞ ਪਿੰਡ ਦੀ ਲਹਿੰਦੀ ਪੱਤੀ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਉੱਤਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਵੱਡੇ ਤਡ਼ਕੇ ਲਾਵਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਆਂਦਡ਼ ਕੁਡ਼ੀ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਘਰੋਂ ਲਾਪਤਾ ਸੀ। ਮਾਂ ਪਿਓ ਦੀ ਖਾਨਿਓਂ ਗਈ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਆਪਣੀ ਨੱਕ ਵੱਢੀ ਗਈ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਹਫਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੂੰ ਸਾਫ ਸਾਫ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਮਾਂ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਵੀ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਉਣਾ।
ਪਰ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਅਣਸੁਣੀ ਕਰਕੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਦਿਨ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਬਰਾਤ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਦਿਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ! ਅਸੀਂ ਬਡ਼ੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹਾਂ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਡ਼ਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੁਡ਼ੀ ਨੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਠਹਿਰੋ, ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ ਤੋਰ ਸਕਦੇ।
ਵਿੱਚੋਂ ਖੁੰਢਾਂ ਤੇ ਬੈਠੇ ਚੋਭਰ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਅਤੇ ਰਸ਼ੀਦ ਤੋਂ ਬਲਿਹਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੋਈ ਆਖਦਾ, ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਯਾਰੀ ਆਖਦੇ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ। ਇਕ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਪੁਗਾ ਕੇ ਵਿਖਾ ਦਿੱਤੀ ਨਾ ਯਾਰੀ।
ਦੂਜਾ ਆਖਦਾ, ਪੰਚਾਇਤ ਵਾਲਿਆਂ ਬਰਾਤ ਤੋਂ ਛਿੱਕੂ ਲੈਣੇ ਐ? ਖਾਲੀ ਜਾਣ ਦੇਣ ਬਰੰਗ, ਪਤਾ ਲੱਗ ਜੇ ਬਈ ਪਿਆਰ ਤੇ ਜਵਾਨੀ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦੇ ਜਾ ਸਕਦੇ।
ਖੂਹ ਤੋਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਵੀ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਇਕ ਦੂਜੀ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਦੁਪੱਟੇ ਮੂੰਹਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ।
ਇਕ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਨੀ ਉਸ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ? ਕਸੂਰ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਦੇ ਬਾਪੂ ਦਾ ਐ, ਜਿਸ ਨੇ ਧੀ ਨੂੰ ਖੂਹ ’ਚ ਧੱਕਾ ਦੇਣ ਦੀ ਸੋਚੀ ਸੀ।
ਦੂਜੀ ਬੋਲੀ, ਚੰਗਾ ਹੋਇਆ ਸ਼ਰੀਫਾਂ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਕ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗਊਆਂ ਸਮਝ, ਰੱਸਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਰਜੀ ਫਡ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਨੇ।
ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਿਆਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੇ ਕਈ ਘਰ ਟੋਹੇ ਕਿ ਬਰਾਤ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਨਾ ਤੋਰਿਆ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਗਰੀਬ ਤੋਂ ਗਰੀਬ ਘਰ ਨੇ ਵੀ ਪੈਰਾਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦਿੱਤਾ।
ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਘੁਸਮੁਸੇ ਵਿਚ ਬਰਾਤ ਕਿਸੇ ਮਕਾਣ ਵਾਂਗ ਚੁੱਪਚਾਪ ਮੂੰਹ ਲਟਕਾਈ ਨਿੰਮੋਝੂਣੀ ਜਿਹੀ ਹੋ ਵਾਪਿਸ ਬਰੰਗ ਪਰਤ ਰਹੀ ਸੀ।
                                                     -0-

Monday, July 26, 2010

ਬਜ਼ੁਰਗ

ਰਸ਼ੀਦ ਅੱਬਾਸ
            ਹਾਡ਼ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਹੈਦਰ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਜੇਠੀ ਚੌਂਕੀ ਕਾਰਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਭੀਡ਼ ਸੀ। ਰੇਹਡ਼ੀ ਉੱਪਰ ਸਰੀਆ ਲੱਦੀ ਆ ਰਿਹਾ ਇਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਦੋਂ ਭੀਡ਼ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਰੇਹਡ਼ੀ ਸਡ਼ਕ ਕਿਨਾਰੇ ਖਡ਼ੇ ਇਕ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਲਾਗਿਓਂ ਕੱਢਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਰੇਹਡ਼ੀ ਉੱਪਰ ਲੱਦਿਆ ਸਰੀਆ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਨਾਲ ਖਹਿਣ ਲੱਗਿਆ।
           “ਦੇਖੀਂ ਬਜੁਰਗਾ! ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਈ ਨਾ ਕਰਦੀਂ…ਇਕ ਪਾਸੇ ਕਰਕੇ ਕੱਢ ਲੈ…ਸਰੀਆ ਵੀ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਈ ਲੱਦੀ ਫਿਰਦੈਂ…।” ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਫਿਕਰ ਵਿਚ, ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡ, ਮਾਸਟਰ ਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੋਰੂਮ ਵਿੱਚੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਬੋਲਿਆ।
           “ਸਾਸਰੀ ਕਾਲ ਮਾਸਟਰ ਜੀ…!”ਮਜ਼ਦੂਰ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਪੂਰਵਕ ਹੱਥ ਜੋਡ਼ਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
           “ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ! ਬਜੁਰਗਾ, ਤੂੰ ਐਨਾ ਸਰੀਆ ਕਿਉਂ ਲੱਦਿਆ?…ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦਾ ਤਾਂ ਖਿਆਲ ਕਰਿਆ ਕਰ…।” ਮਜ਼ਦੂਰ ਦੀ ਧੌਲੀ ਦਾਡ਼੍ਹੀ ਤੇ ਖਸਤਾ ਸਿਹਤ ਵੱਲ ਵੇਖਦਿਆਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਡਾਈ ਕੀਤੀ ਦਾਡ਼੍ਹੀ ਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰਦਿਆਂ ਹਮਦਰਦੀ ਭਰੇ ਲਹਿਜੇ ਵਿਚ ਕਿਹਾ।
           “ਮਾਸਟਰ ਜੀ…ਤੁਸੀਂ ਸ਼ੈਦ ਪਛਾਣਿਆ ਨੀਂ…ਤਾਹੀਓਂ ਮੈਨੂੰ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਬਜ਼ੁਰਗ ਕਹੀ ਜਾਨੇ ਓਂ…ਮੈਂ ਬੰਤਾ ਆਂ…ਥੋਡਾ ਸ਼ਗਿਰਦ…ਰੁਡ਼ਕੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਹਡ਼ੇ ਆਲਾ…।” ਪਰਨੇ ਨਾਲ ਮੁਡ਼੍ਹਕਾ ਸਾਫ ਕਰਦਿਆਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਨੇ ਕਿਹਾ।
           ਭੀਡ਼ ਦੇ ਧੱਕਿਆਂ ਕਾਰਨ ਬੰਤਾ ਰੇਹਡ਼ੀ ਧੱਕਦਾ ਅੱਗੇ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਧੱਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬੇਸੁਧ ਖਡ਼ੇ ਪੰਦਰਾਂ-ਵੀਹ ਸਾਲ ਪਹਿਲੇ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ਜਦੋਂ ਬੰਤਾ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਹੋਣਹਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ।
                                                                             -0-

Monday, July 19, 2010

ਕਾਲੀ ਧੁੱਪ




ਵਰਿਆਮ ਸੰਧੂ


ਤਿੱਖਡ਼ ਦੁਪਹਿਰ। ਕਿਰਨਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਗ ਵਰ੍ਹਦੀ ਪਈ ਸੀ।
ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚਡ਼੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ, ਦੋਵੇਂ ਮਾਵਾਂ-ਧੀਆਂ, ਪੈਲੀ-ਪੈਲੀ ਫਿਰ ਕੇ ਕਣਕ ਦੇ ਵੱਢਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿੱਟੇ ਚੁਣ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਦੀ ਹੱਡ-ਭੰਨਵੀਂ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਮਸਾਂ ਰਾਤ ਦੇ ਇਕ ਡੰਗ ਦੀ ਰੋਟੀ।
ਬੁਢਡ਼ੀ ਮਾਂ ਥੱਕ ਕੇ ਵੱਢ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਬੇਰੀ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਗਈ। ਪਰ ਧੀ ਸਿੱਟੇ ਚੁਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਚੁਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਸੀਨਾ ਚੋ ਚੋ ਕੇ ਉਸਦੇ ਸਾਂਵਲੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਘੁਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਪਰੇ ਸਡ਼ਕ ਉੱਤੋਂ ਉੱਤਰ ਕੇ, ਡੰਡੀ ਡੰਡੀ, ਮਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਕੁਡ਼ੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਪਡ਼੍ਹ ਕੇ ਮੁਡ਼ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਕਾਲੀਆਂ ਐਨਕਾਂ ਲਾਈ, ਛਤਰੀਆਂ ਤਾਣੀ। ਫਿੱਟ ਕਪਡ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀਆਂ ਗੁਲਾਈਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਮਚਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਰੁਮਾਲਾਂ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦਿੰਦੀਆਂ, ਆਪੋ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਖਿਡ਼ ਖਿਡ਼ ਹੱਸਦੀਆਂ, ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈਆਂ।
ਧੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦਿਆਂ ਕਿੰਨਾਂ ਚਿਰ ਪਿੱਛੋਂ ਵੇਖਦੀ ਰਹੀ। ਪਸੀਨਾ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਤਾਈਂ ਚੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹਦੇ ਲੱਕ ਵਿੱਚੋਂ ਥਕਾਵਟ ਨਾਲ ਪੀਡ਼ਾਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਢਿੱਡ ਵਿਚ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਵੱਟ ਪੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਿੰਡੇ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਸੂਈਆਂ ਚੁਭ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣ। ਉਸਨੂੰ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਹੁਣੇ ਡਿੱਗ ਪਵੇਗੀ। ਕਾਹਲੀ ਕਾਹਲੀ ਉਹ ਮਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਬੇਰੀ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਈ। ਬੇਰੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਰਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਧੁੱਪ ਛਣ ਛਣ ਕੇ ਪੈ ਰਹੀ ਸੀ।
ਟਾਕੀਆਂ ਲੱਗੀ ਸਲਵਾਰ ਨੂੰ ਉਸ ਗਿੱਟਿਆਂ ਤੋਂ ਉਤਾਂਹ ਚੁੱਕਿਆ। ਫਿਰ ਪਾਟੀ ਚੁੰਨੀ ਨਾਲ ਮੁਡ਼੍ਹਕਾ ਪੂੰਝਿਆ। ਉਹਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਅੰਗ ਅੰਗ ਥਕਾਵਟ ਵਿਚ ਨਿੰਦਰਾਇਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜੀਅ ਕੀਤਾ, ਛਾਵੇਂ ਲੰਮੀ ਪੈ ਜਾਵੇ। ਸੌਂ ਜਾਵੇ…

ਤੇ ਫਿਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਮਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀਆਂ, ਦੂਰ ਪਿੰਡ ਵਡ਼ਦੀਆਂ ਕੁਡ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਿੱਠਾਂ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਗੱਡੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੀ ਖਿਆਲ ਆਇਆ। ਮਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੀ, ਮਾਂ ਨੀ ਮਾਂ! ਭਲਾ ਜਵਾਨੀ ਕਦੋਂ ਕੁ ਆਉਂਦੀ ਹੈ?
ਬੁੱਢਡ਼ੀ ਮਾਂ ਨੇ ਚੁੱਚੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਧੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਡੂੰਘਾ ਤੱਕਿਆ। ਫਿਰ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਫਿਲਾਸਫਰ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਪੁੱਤ! ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਹਾਸਾ ਆਵੇ। ਖਿਡ਼ ਖਿਡ਼ਾ ਕੇ – ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਤੋਂ…।
ਕੁਡ਼ੀ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੇ ਜਹਾਨ ਦਾ ਦਰਦ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਹਾਇ! ਹਾਇ!…ਨੀ ਮਾਂ ਇਹ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਬਡ਼ਾ ਆਇਆ ਸੀ…।ਹੱਥ ਵਿਚ ਫਡ਼ਿਆ ਸਿੱਟਾ ਉਸ ਉਂਗਲਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ੋਰਾਂ ਦੀ ਮਲ ਦਿੱਤਾਂ।
ਦੂਰ ਤੱਕ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕਾਲੀ ਧੁੱਪ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਿੰਡਾ ਲੂਹ ਰਹੀ ਸੀ।
                                                   -0-

Monday, July 12, 2010

ਕਾਲਾ ਕੁੱਤਾ

ਡਾ. ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੱਧਰ

ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ, ਨਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਪਹੁੰਚ ਸਡ਼ਕ ’ਤੇ ਚਲਦਿਆਂ ਅਜੇ ਡੇਢ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵੀ ਤਹਿ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੋਣਾ ਕਿ ਸਡ਼ਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਖਡ਼ੀ ਇਕ ਔਰਤ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੰਨੀਂ ਪਈ, “ਬਚਾਓ ਵੇ ਮੁੰਡਿਓ ਉਸ ਗਰੀਬ ਨੂੰ! ਵਿਚਾਰਾ ਕਦੋਂ ਤਕ ਝਾਡ਼ੀਆਂ ’ਚ ਲੁਕਦਾ ਫਿਰੂ! ਰੋਕੋ ਏਸ ਦੈਂਤ ਨੂੰ…।”
ਮੈਂ ਸਕੂਟਰ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਔਰਤ ਦੇ ਹੱਥ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ ਦੁਡ਼ਾਈ। ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਇਕ ਆਦਮੀ ਦੋ-ਤਿੰਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਉੱਖਡ਼ਵੀਂ ਚਾਲ ਦੌਡ਼ਦੇ ਇਕ ਖਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ, ਇਕ ਕਾਲੇ ਕੁੱਤੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਕੁੱਤੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੋਡ਼-ਘੋਡ਼ ਪਾ ਕੇ ਦੌਡ਼ਦਾ ਹੋਇਆ ਖਰਗੋਸ਼, ਹੱਫਿਆ ਹੋਇਆ ਉਸ ਆਦਮੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਨਾਲ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਲਪਕ ਕੇ ਆ ਰਹੇ ਕਾਲੇ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਡੰਡੇ ਮਾਰ ਕੇ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ।
ਜ਼ੋਰ-ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਧਡ਼ਕ ਰਿਹਾ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਇਕਦਮ ਉਤਸੁਕਤਾ ਭਰਪੂਰ ਤਣਾਉ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਔਰਤ ਨੇ ਖਰਗੋਸ਼ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪਿਲਾ ਕੇ, ਪੁਚਕਾਰ ਕੇ, ਸਾਧਾਰਨ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ।
“ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ, ਅਜੇ ਵੀ, ਕਿਤੇ ਰੱਬ ਵਸਦਾ ਹੈ।” ਇਕ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਜੀਵ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਹੀ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦੇ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਆਖ ਕੇ ਮੈਂ ਫਿਰ ਸਕੂਟਰ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਉਹ ਔਰਤ ਵੀ ਸ਼ੁਕਰ ਸ਼ੁਕਰ ਕਰਦੀ ਉੱਥੋਂ ਤੁਰ ਪਈ।
ਦੋ ਕੁ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਮੈੰ ਵਾਪਿਸ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸੇ ਹੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਥੋਡ਼ੀ ਦੂਰ ਸਡ਼ਕ ਕਿਨਾਰੇ ਬਣੇ ਇਕ ਮਕਾਨ ਕੋਲ ਖਡ਼ੇ ਉਸੇ ਆਦਮੀ ਨੇ ਹੱਥ ਦੇ ਕੇ ਮੇਰਾ ਸਕੂਟਰ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, “ਸਰਦਾਰ ਜੀ, ਆ ਜਾਓ, ਰੋਟੀ ਖਾ ਕੇ ਜਾਣਾ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਆਦੀ ਬਣਿਆ ਜੇ!”
“ਕੀ?” ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ।
“ਓਹੀਓ…ਖਰਗੋਸ਼।”
ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕਾਲਾ ਕੁੱਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਉੱਥੇ ਹੀ ਖਡ਼ਾ ਹੋਵੇ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ।
                                                              -0-

Sunday, July 4, 2010

ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਸੌਗਾਤ


       


ਸੁਧੀਰ ਕੁਮਾਰ ਸੁਧੀਰ

ਬਾਬੂ ਗਿਆਨ ਚੰਦ ਦੀ ਥੋਡ਼੍ਹੀ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਸੀ। ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਦੀ ਤਾਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਸਾਰੇ ਬਿੱਲ ਤੇ ਹੋਰ ਖਰਚੇ ਆ ਨਿਕਲਦੇ। ਤਨਖਾਹ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਬਚਾ ਸਕਨਾ ਔਖਾ ਕਾਰਜ ਜਾਪਦਾ। ਮਾਂ ਦੀ ਦਵਾਈ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਫੀਸ, ਰਾਸ਼ਨ ਤੇ ਦੁੱਧ ਦੇ ਬਿੱਲ, ਮਕਾਨ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਕ ਸੁੱਕ ਵਿਚ ਹੀ ਪੂਰੀ ਤਨਖਾਹ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫਰਮਾਇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲੈ ਜਾਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦਾ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉਹਦੀ ਪਤਨੀ ਇਕ ਸਾਡ਼ੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਹੱਥ ਸੌਖਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਟਾਲ ਮਟੋਲ ਹੁੰਦੀ ਆਈ।
ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਗਿਆਂ ਮੁੱਦਤ ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਅੱਜ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਉਸ ਨਾਲ ਮੰਦਰ ਜਾਣ ਲਈ ਬਜਿੱਦ ਹੋ ਗਈ।
ਮੰਦਰ ਜਾਣ ਲਈ ਤੁਰੇ ਤਾਂ ਬਾਬੂ ਗਿਆਨ ਚੰਦ ਨੂੰ ਖਿਆਲ ਆਇਆ, ‘ਮੰਦਰ ਦਾ ਤਾਂ ਬਹਾਨਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਾਂਗੇ ਤਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਇਹ ਸਾਡ਼ੀ ਲੈਣ ਲਈ ਆਖੇਗੀ। ਸਾਡ਼ੀ ਕਿੱਥੋਂ…? ਪੂਰਾ ਬੱਜਟ ਹਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਪੂਰਾ ਮਹੀਨਾ ਕਿਵੇਂ…?’
ਤਦੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਉਸਦੀ ਬਾਂਹ ਹਿਲਾਈ ਤੇ ਬੋਲੀ, ਦੇਖੋ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਰੌਣਕ ਹੈ! ਕਦੇ ਕਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲੈ ਆਇਆ ਕਰੋ…ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ ਕੁਝ ਖਰੀਦੋ-ਫਰੋਕਤ ਕਰਨ ਈ ਆਇਆ ਜਾਵੇ।
ਪਤਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਬੂ ਗਿਆਨ ਚੰਦ ਦਾ ਉਤਰਿਆ ਚਿਹਰਾ ਸੁਰਖ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਹੱਥ ਘੁਟਦਿਆਂ ਉਹ ਬੋਲਿਆ, ਹਾਂ, ਤੂੰ ਠੀਕ ਕਹਿੰਦੀ ਐਂ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਤਾਂ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਵਿਕਦੀ।
ਦੋਵੇਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਮੰਦਰ ਹੋ ਕੇ ਘਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਏ।
                                                      -0-