-moz-user-select:none; -webkit-user-select:none; -khtml-user-select:none; -ms-user-select:none; user-select:none;

Sunday, August 30, 2015

ਸੂਰਜ



ਸੁਧੀਰ ਕੁਮਾਰ ਸੁਧੀਰ

ਕੱਚੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਧੁੰਨੀ ਵਿਚ ਵੱਸੇ ਛੱਪਰ ਵਾਲੇ ਹਨੇਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਰੁਲਦੂ ਬੈਠਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਘਰਵਾਲੀ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਪਾਸ ਬੈਠੀ ਧੂੰਏ ਵਿਚ ਧੁਖ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਸੱਤ ਸਾਲਾ ਲਕਾ ਸੂਰਜ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਆਟੇ ਦੀਆਂ ਚਿੀਆਂ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਰੁਲਦੂ ਨੇ ਅੰਦਰੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ, ਰੋਟੀ-ਪਾਣੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਹੀਂਰਤਾ ਛੇਤੀ ਕਰ।
ਸੂਰਜ ਦੀ ਮਾਂ ਬੁੜਬੁੜ ਕਰਨ ਲੱਗੀ, “ਅੱਜ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਦਿਹਾੜੀ ਲੱਗੀ ਸੀ, ਇਉਂ ਨਹੀਂ ਬੀ ਚਾਰ ਪੈਸੇ ਘਰੇ ਲੈ ਜਾਂ…ਆਹ ਜ਼ਹਿਰ ਲਿਆ, ਪੀਣ ਬਹਿ ਗਿਆ! ਸਬਜੀ ਕਿੱਥੋਂ ਬਣੂੰ?”
ਰੁਲਦੂ ਦੀ ਬੋਤਲ ਲਗਭਗ ਖਤਮ ਹੋਣ ਨੂੰ ਸੀ। ਸੂਰਜ ਉਸ ਕੋਲ ਜਾ ਖੜਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, “ਪਾਪਾ, ਬੋਤਲ ਜਲਦੀ ਖਾਲੀ ਕਰੋ।”
“ਬੋਤਲ ਤੈਂ ਕੀ ਕਰਨੀ ਓਏ?” ਰੁਲਦੂ ਲੜਖੜਾਉਂਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੋਲਿਆ।
“ਸਬਜੀ ’ਚ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਲੂਣ ਹੈ ਨੀਂ, ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੱਟੀ ’ਤੇ ਬੋਤਲ ਦੇ ਕੇ ਲੂਣ ਲਿਆਉਣੈ।”
ਸੂਰਜ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ ਰੁਲਦੂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੂਹਰੇ ਹਨੇਰਾ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ। ਰੁਲਦੂ ਦੀ ਘਰਵਾਲੀ ਘਰ ਵਿਚ ਥੋੜਾ ਚਾਨਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗੀ।
                                         -0-

Monday, August 24, 2015

ਰਿਸ਼ਤਾ



 ਬਲਬੀਰ ਪਰਵਾਨਾ

ਪੇਕੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਗਲੀ ਚ ਸ਼ੀਲੋ ਨੇ ਪੈਰ ਰੱਖਿਆ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਸਾਹਮਣਿਉਂ ਆਉਂਦੇ ਹਰਪਾਲ ਨੂੰ ਦੇਖ ਇਕ ਪਲ ਠਿਠਕੀ। ਅਣਸਵਾਰੀ ਦਾਹੜੀ, ਸਿਰ ਤੇ ਉਗ-ਦੁਗੀ ਵਲ੍ਹੇਟੀ ਹੋਈ ਪੱਗ, ਅਧੋਰਾਣੇ ਜਿਹੇ ਕਪੇ। ਹੱਥ ਚ ਫੀ ਹੋਈ ਦਾਤਰੀ ਤੇ ਮੋਢੇ ਤੇ ਤੱਪਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਪੱਠਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਕੀ ਹਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ?” ਇਕ ਸਾਂਝ ਉਹਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚ ਲਿਸ਼ਕ ਉੱਠੀ। ਚ੍ਹਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਛੇ ਸੱਤ ਵਰ੍ਹੇ ਉਹਦੀ ਹਰਪਾਲ ਨਾਲ ਆੀ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਰੀਰਕ ਸਾਂਝ। ਵੇਲੇ ਕੁਵੇਲੇ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਉਹਦੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਚ ਭੱਜ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਵੀ ਤਾਂ ਦੇਖ…” ਇਕ ਪਲ ਉਹ ਵੀ ਹੱਸਿਆ।
ਪਿਛਲੇ ਅੱਠ ਦਸ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਚ ਜਿਉਂ ਸ਼ੀਲੋ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਕਦੇ ਕਦਾਈਂ ਬਸ ਇੰਜ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਕਿਤੇ ਰਾਹ ਗਲੀ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਰਸਮੀ ਸੁਖ-ਸਾਂਦ ਤੇ ਬਸ
ਗਲੀ-ਗਲੀ ਤੁਰੀ ਆਉਂਦੀ ਇਕ ਤੀਵੀਂ ਨੂੰ ਤੱਕ ਉਸ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਖ੍ਹੀ ਆਪਣੀ ਪੰਜ ਕੁ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਧੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਕਹਿ ਨੀ ਮਾਮੇ ਨੂੰ ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ।” ਹਰਪਾਲ ਨੇ ਵੀ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦਿੱਤਾ।
ਤੇ ਫਿਰ ਦੋਵੇਂ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਰਾਹ ਲੰਘ ਗਏ।
                                      -0-



Tuesday, August 18, 2015

ਪਿੰਡ ਦੀ ਧੀ



 ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਕੋਹਲੀ

ਇਸ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਜੱਥਾ ਬਣਾਇਆ ਤਾਂ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸੀ। ਪੰਜਾ ਸਾਹਿਬ, ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਲੇ ਹੋਰ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਲਾਹੌਰ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ—“ਕੋਹਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਮੇਰੀ ਯਾਤਰਾ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਅਧੂਰੀ ਹੈ, ਇਹ ਤਾਹੀਓਂ ਪੂਰੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲਾ ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ ਦਿਖਾ ਦਿਓ।
ਮਿੰਨਤ-ਤਰਲਾ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਪੁਲੀਸ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲਈ। ਸਕਾਂ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਲੈ ਕੇ ਰਾਹ ਉਲੀਕਿਆ ਤੇ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਹੋਰ ਜਿਹੇ ਵੀ ਜੱਥੇ ਚੋਂ ਤਿਆਰ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਇਆ।
ਸਵੇਰੇ ਦਸ ਕੁ ਵਜੇ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਵਦਿਆਂ ਹੀ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਮਿਲਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਕਈ ਸਾਰੇ ਪੱਗਾਂ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਵੇਖ ਕੇ ਠਠੰਬਰ ਜਿਹਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਨੰਬਰਦਾਰ ਦਾ ਘਰ ਪੁੱਛਿਆ।
ਇਕ ਉੱਚੇ ਚੁਬਾਰੇ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸੀਮੇ ਨੰਬਰਦਾਰ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਸੀਮਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੁਰਾਨਾ ਬੇਲੀ ਸੀ ਤੇ ਸਬੱਬ ਨਾਲ ਉਹ ਘਰੇ ਸੀ। ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਚਾਣ ਲਿਆ ਤੇ ਗਲੇ ਲੱਗ ਕੇ ਘੁੱਟ-ਘੁੱਟ ਜੱਫੀਆਂ ਪਾ ਕੇ ਮਿਲੇ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤਾਾ ਕੀਤੀਆਂ, ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਜ-ਰੱਜ ਕੇ ਕੋਸਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਦੀਆਂ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾਈਆਂ।
ਸਾਡੇ ਆਉਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਵਾਂਗੂੰ ਫੈਲ ਗਈ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆਉਲ੍ਹਾਮਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਆਉਣ ਦੀ ਅਗਾਊ ਕਿਉਂ ਨਾ ਖ਼ਬਰ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਮੰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਹਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ।
ਵਿਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜੱਥੇ ਨਾਲ ਆਏ ਹੋਰ ਸੱਜਨਾਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਵਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਇਕ ਬੀਬੀ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਜੌੜੇ ਖੂਹ ਵਾਲੇ ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। ਬਟਵਾਰੇ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਦੀ ਡੋਲੀ ਟੁਰੀ ਤੇ ਫ਼ਸਾਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਸਮਝੋ ਕਿ ਇਹ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਫੇਰੀ ਹੀ ਪਿੰਡ ਆਈ ਹੈ।”
ਸੀਮੇ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਭਰਿਆ ਜਲਾਲ ਆਇਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਮੋਢੇ ’ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਬੇਟਾ ਜਾ ਇਕ ਗੁੜ ਦੀ ਭੇਲੀ, ਦੋ ਕਿੱਲੋ ਮਸਰ ਅਤੇ ਇਕ ਅਨਲੱਗ ਚੁੰਨੀ ਲੈ ਕੇ ਆ। ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੀ ਧੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਪਿੰਡ ਆਵੇ ਤੇ ਸੱਖਣੀ ਝੋਲੀ ਪਰਤ ਜਾਵੇ।”
ਸੀਮੇ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੋਲਾਂ ਨੇ ਹਰ ਇਕ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਿੱਲੀਆਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਝੰਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, “ਕੋਹਲੀ ਮਿੱਤਰਾ, ਮੇਰੀ ਯਾਤਰਾ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ।”
ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਪਲ ਦੀ ਪਲ ਇੰਜ ਲੱਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਟਵਾਰੇ ਦੀ ਲੀਕ ਹਵਾ ਵਿਚ ਉੱਡ ਗਈ ਹੋਵੇ।
                                     -0-

Monday, August 10, 2015

ਹਮਦਰਦੀ



ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਡਾਲਾ

ਭੋਗ ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਸਵੇਰੇ ਦਸ ਵਜੇ ਨਹਾ ਧੋ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਰੀ ਸੂਟ ਤੇ ਉਨਾਭੀ ਰੰਗ ਦੀ ਪੱਗ ਉਹਨੇ ਕੁਝ ਪੋਚਵੀਂ ਜਿਹੀ ਬੰਨ੍ਹ ਲਈ। ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਚ ਦੇਖਦਿਆਂ ਉਹਦਾ ਮਨ ਨਸ਼ਿਆ ਉੱਠਿਆ।
ਭਾਗਵਾਨੇ ਛੇਤੀ ਕਰ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ
ਜੀ ਬਸ ਦਸ ਮਿੰਟ ਹੋਰ
ਓ ਹੋਛੇਤੀ ਕਰ, ਆਪਾਂ ਜਰਾ ਜਲਦੀ ਪਹੁੰਚਣੈ
ਬਈ ਆਪਣੇ ਬਲਕਾਰ ਦੇ ਭੋਗ ਤੇ ਕੁਝ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ ਭਾਸ਼ਨ ਵੀ ਕਰਨੇ ਨੇਮੈਂ ਸਟੇਜ ਸਕੱਤਰ ਹੋਣੈਏਸ ਮੌਕੇ ਸਟੇਜ ਸਕੱਤਰ ਦਾ ਮੁਫ਼ਤ ਮੁੱਲਾ ਹੀ ਟੌਹਰ ਹੁੰਦੈ…ਵੇਖੀਂ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਲੱਛੇਦਾਰ ਭਾਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ’ਚੋਂ ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਵਗਾਉਂਦੈਂ…ਨਾਲੇ ਐਧਰ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖੀ ਜਰਾ…ਫੱਬੂ ਫੇਰ ਸਰਦਾਰ ਮਾਈਕ ’ਤੇ ਬੋਲਦਾ…
“ਜੀ ਬਿਲਕੁਲ, ਲਾੜੇ ਪਏ ਲਗਦੇ ਓ…
“ਅੱਛਾ! ਚੱਲ ਫਿਰ ਛੇਤੀ ਪਾ ਕਪੜੇ…ਮੈਂ ਗੱਡੀ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦਾਂ…
ਕੁਝ ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਘਰਵਾਲੀ ਵੀ ਚਿੱਟਾ ਸੂਟ ਪਾ ਕੇ ਘਰਵਾਲੇ ਦੀ ਪੱਗ ਨਾਲ ਮੈਚ ਕਰਦੀ, ਉਨਾਭੀ ਚੁੰਨੀ ਲੈ ਕੇ ਗੱਡੀ ’ਚ ਆ ਬੈਠੀ।
“ਹੈਂ! ਇਹ ਕੀ…ਬਈ ਆਪਾਂ ਮਰੇ ਦੇ ਭੋਗ ’ਤੇ ਜਾਣੈ…ਕਿਸੇ ਪੈਲਸ ’ਚ ਵਿਆਹ ਖਾਣ ਨਹੀਂ ਚੱਲੇ…ਕਹਿਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਏ…ਔਰਤਾਂ ਏਸ ਮੌਕੇ ਚਿੱਟੀਆਂ ਚੁੰਨੀਆਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹੀ ਚੰਗੀਆਂ ਲਗਦੀਆਂ… ਤੇ ਤੂੰ ਉਨਾਭੀ ਚੁੰਨੀ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰ ਪਈ…ਤੇਰਾ ਦਿਮਾਗ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਖ਼ਰਾਬ…ਹੈਂ। ਜਨਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਖੌਰੇ ਕਦੋਂ ਅਕਲ ਆਊ…ਕਮਾਲ ਕਰਤੀ ਤੂੰ ਤਾਂ…ਕੋਈ ਹੈ ਤੈਨੂੰ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ…
ਸ਼ਰਮਿੰਦੀ ਜਿਹੀ ਹੋਈ ਨੇ ਉਹਦੀ ਉਨਾਭੀ ਪੱਗ ਵੱਲ ਤਿਰਸ਼ੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਝਾਕਿਆ। ਪਰ ਬੋਲੀ ਕੁਝ ਨਾ। ਅੰਦਰ ਚਲੀ ਗਈ ਚਿੱਟੀ ਚੁੰਨੀ ਲੈਣ ਲਈ।
                                       -0-