ਸ਼ਗਨ

ਡਾ. ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ ਸੰਧੂ

            ਦਲੀਪੋ ਦੇ ਆਪਣੀ ਕੋਈ ਔਲਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।  ਉਸ ਦੇ ਦਿਓਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਲੇਠੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਦਲੀਪੋ ਦੀ ਝੋਲ਼ੀ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ— ‘ਭਾਬੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਛਿੰਦੇ ਨੂੰ ਤੂੰ ਆਵਦਾ ਹੀ ਪੁੱਤ ਸਮਝੀਂ, ਇਹ ਤੇਰਾ ਈ ਐ।’ ਭਿੱਜੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ਼ ਛਿੰਦੇ ਨੂੰ ਹਿੱਕ ਨਾਲ਼ ਲਾਉਂਦਿਆਂ ਦਲੀਪੋ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੁੱਧੀਆਂ 'ਚ ਵੀ ਦੁੱਧ ਉੱਤਰ ਆਇਆ ਹੋਵੇ।  ਉਸ ਦੇ ਵਿਆਹ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਗਨ ਦਲੀਪੋ ਤੋਂ ਹੀ ਕਰਵਾਏ ਸਨ।  

ਚਹੁੰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਪਿਛੋਂ ਜਦੋਂ ਛਿੰਦੇ ਦੇ ਘਰ ਪਲੇਠੀ ਧੀ ਜੰਮੀ ਤਾਂ ਦਲੀਪੋ ਦਾ ਚਾਅ ਚੱਕਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦਾ।  ਦਮ-ਦਮ ਕਰਦੀ ਵਿਹੜੇ 'ਚ ਭੱਜੀ ਫਿਰੇ। ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦੇ ਲੱਡੂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ 'ਚ ਫੇਰਦੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਫਿਰੇ," ਨੀ ਭੈਣੇ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਕਿੱਦਣ ਦੀ ਇਹ ਦਿਨ 'ਡੀਕਦੀ ਸੀ, ਕੁੜੀ-ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨੀ, ਰੱਬ ਦੀ ਦਾਤ ਐ, ਇੱਕੋ ਬਰੋਬਰ ਨੇ।  ਕੁੜੇ, ਲੀਹ ਤਾਂ ਤੁਰੀ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਛਿੰਦੇ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਿੱਤ 'ਚ ਸੋਚਣਾ ਸੀ ਬਈ ਇਸ ਅਭਾਗਣ ਨੇ ਛਿੰਦੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸ਼ਗਨ ਕੀਤੇ ਸਨ ਤਾਂ ਹੀ…।" 

                                         -0-

ਵਾਪਸੀ

 ਡਾ. ਸ਼ਿਆਮ ਸੁੰਦਰ ਦੀਪਤੀ

…ਔਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਦੋਹੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ ਅੱਗ ਲਾ ਕੇ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ…ਰਾਜੇਸ਼ ਨੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹੀ ਤੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਸੁੱਟ ਰਸੋਈ ਵੱਲ ਦੌੜਿਆ।

ਕਿਰਨ ਨੂੰ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਚਾਹ ਬਣਾਉਂਦੀ ਦੇਖ, ਉਹ ਇੱਕੋਦਮ ਰਸੋਈ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਨਾਲ ਸਿਰ ਲਾ ਕੇ ਖੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣੇ ਹੀ ਡਿੱਗ ਪਵੇਗਾ। ਕਿਰਨ ਨੇ ਗੈਸ ਨੂੰ ਸਿਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਫਟਾਫਟ ਘਬਰਾਈ ਹੋਈ ਰਾਜੇਸ਼ ਵੱਲ ਹੋਈ ਤੇ ਪੁੱਛਣ ਲੱਗੀ, “ਕੀ ਹੋਇਆ? ਕੀ ਹੋਇਆ! ਹੁਣੇ ਤਾਂ ਠੀਕ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕੋਦਮ!!”

ਸਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰੋਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਰਾਜੇਸ਼ ਨੂੰ ਫੜਾਉਣ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਰਾਜੇਸ਼ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਅੱਗੇ ਖੜ੍ਹਾ ਗੁਣਗੁਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਬੜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਘੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਤਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਉੱਥੇ ਰੱਖ, ਚਾਹ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਆਈ ਸੀ।

ਰਾਜੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਕਿਰਨ ਸਹੀ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਖਿਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੇਣੂ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ, ਅੱਜ ਆਪਣੇ ਟੂਰ ਤੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਬਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸੀ।

ਕਿਰਨ, ਰਾਜੇਸ਼ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸੰਭਾਲਦੀ ਹੋਈ, ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਆਈ। ਰਾਜੇਸ਼ ਨੇ ਪਲੰਘ ’ਤੇ ਬੈਠਦਿਆਂ, ਕਿਰਨ ਨੂੰ ਘੁੱਟ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ, ਆਪਣੇ ਦੋਹੇਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਮਾਸੂਮ ਚਿਹਰੇ ਘੁੰਮ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚਿਆ, ਉਹ ਬੋਲਿਆ, “ਕਿਰਨ! ਕਿਰਨ!! ਮੈਂ ਨਹੀਂ…ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਟੂਰ ’ਤੇ…ਨਹੀਂ, ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦੇ ਟੈਕਸੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ।” ਤੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਕਿਰਨ ਦੀ ਹਿੱਕ ਵਿੱਚ ਖੁਭੋ ਲਿਆ।

                                       -0-

ਸਰਮਾਇਆ

ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੌਸ਼ਲ

ਅੱਜ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪਿੰਡ ਆਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ-ਘੁੰਮਾਉਂਦਾ ਉਹ ਸੱਥ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੱਥ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਕਦੇ ਉਸ ਨੇ ਬੜੇ ਹੀ ਉੱਦਮ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਬੁੱਤ ਲਗਵਾਇਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਚਾਰ ਦੀਵਾਰੀ ਕਰਵਾਕੇ ਫੁੱਲ-ਬੂਟੇ ਲਗਵਾਏ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਬੜਾ ਧੱਕਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਬੁੱਤ ਉੱਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੇ ਬਿੱਠਾਂ ਹੀ ਬਿੱਠਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਚਾਰਦੀਵਾਰੀ ਅੰਦਰ ਲੰਬਾ-ਲੰਬਾ ਘਾਹ ਉੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਹਰ ਕੁਝ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੈਠੇ ਤਾਸ਼ ਖੇਡ ਰਹੇ ਸਨ।

“ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਬਜ਼ੁਰਗੋ!” ਉਸਨੇ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਕਿਹਾ।

“ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਪੁੱਤਰਾ, ਕਦੋਂ ਆਉਣੇ ਹੋਏॽ”

“ਸਵੇਰੇ ਹੀ ਆਇਆਂ ਜੀ। ਆਹ ਆਪਣੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਦੀ ਬੜੀ ਬੇਅਦਬੀ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ…।”

“ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਪੁੱਤਰਾ, ਸਰਕਾਰਾਂ ਕਿੱਥੇ ਸੂਰਬੀਰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੀਆਂ ਨੇ। ਕੋਈ ਗਰਾਂਟ-ਗਰੂੰਟ ਆਵੇ ਤਾਂ ਇਹਨੂੰ ਬੈਠਣ ਯੋਗ ਕਰੀਏ।” ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਗੱਲ ਕੱਟਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।

“ਤਾਇਆ, ਅਸੀਂ ਏਨੇ ਗਏ ਗੁਜ਼ਰੇ ਹਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਦੇਖੀਏॽ ਅਸੀਂ ਲੋਕ ਆਏ ਸਾਲ ਯੱਗ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਸਾਡੇ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ। ਸ਼ਰਮ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।” ਕਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਉਹ ਅਗਾਂਹ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਉਸਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਸਵੇਰ ਹੋਣ ਸਾਰ ਹੀ ਉਹ ਕਹੀ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸੱਥ ਵੱਲ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਿਆ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਈ ਬਜ਼ੁਰਗ ਪਹਿਲਾਂ ਟੱਕ ਲਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।

                                      -0-